Ekuwatoorü
|
Mmakat Ekuwatoorü (alijunaiki: República del Ecuador) shiia wanee Mmakat antunusu anain chaa souje ipanamüin sunain Ameerika Uuchimüin. Ekuwatoorü sunainjesu ipuna sumaa Kolomwia chaa suriiamüin siia wuinpeje sumaa Peruu siia wopumüin sumaa Wuinka Pasiipika, Ekuwatoorü mioüsu suliia Surinam siia Uruwai; sumioüshe mmakat shiia 283.561 km² siia tü Outkapüle Mma shiia Kiito.
Ekuwatoorü sunainje ipunamüin chaamüin suriiamüin alatusu tü Uuchikaliru Wotkanikaa chaa Andekaa chaayan ees 80 Wotkane siia shiia mioüka tü Chimporaasu (Chimborazo) anainmüin 6310 msnm. Chaa wopumüin ees tü Sugolfoin Wayakil (Golfo de Guayaquil) siia Uuchii'mujule siia wuimpeje tü Amasoniaa. Ekuwatoorü shiia mmakat ein maima suwatale wuin siia ees tü mma shirroko wuinka Kalapako (Islas Galapagos) tü mmakat Ekuwatoorü shiia Mekietsaka mma ikonamia soou Ameerika Uuchimüin, siia shiia tü apunuinjatuka ikonamia amioüja'main.
Joolü so'ü Kai
anaataaEin Nowiempüre chaa juyaa 2006, chii Rafael Correa apaanushi supüla aüwata so'ü mmakat Ekuwatoorü sunainmüin (2007-2011), chaa kai 15 apurile so'ü juyaa 2007 apaanusu tü Asampulea Kontituyente suchikeje akujunusu so'ü wanee jeketü kontitusion soou Ekuwatoorü chejeka juyaa 2008. Sutuma tü makaa enajanusu supüla apaawa tü aluwatakai soou kuwierno anainje 10 akostoulü so'ü juyaaka 2008 sunainmüinje 24 mayoüle chaa juyaa 2013. Chii aluwatakai soou mma Ekuwatoorü nuwanajawein sukuwaitpaa aluwatawa so'ü mmakat tü siia soou Ameerika Uuchimüin kajamüin suchirawajesu tuwaneiru mma. Ees wanee Akuwaitpaa alataka chaa kai 30 nowiempüre so'ü juyaa 2010, wattachompaa ashawalasu tü shiiatain Aimajutkaa Mmakat Ekuwatoorü (Policía Nacional de Ecuador) siia tü Atchen Ipunajee Ekuwatoolüjee (Fuerza Aerea Ecuatoriana). Sukuwaitpaa aluwataka soou Ekuwatoorü musuu: Chii Puresitente, tü lejiwatiwa, tü judisialaka, tü elektoral siia tü turaparensia siia arajakaa kassa.
Suchukuwaje Mma'ipakat sulü Ekuwatoorü
anaataaSulü Mmakat Kolomwia ees 24 (Piama shiiki sumaa pienchi) mma'ipakat, wanee outkapüle mma jee tü shiia alijunapiapa'a Kiito. Tü mma'ipakat alüwatasu so'ü sukuwaitpaa shimiwa, ees Kontitusionka Mma'ipakatpüle sumana.
Mma'ipakat
Sunulia Mma'ipakat | Alijunapiapa'a | Sunulia | Alijunapiapa'a |
---|---|---|---|
Asüwaai | Kueenka | Kañaat | Asookesü |
Kaarchi | Tulükaan | Chimporaasü | Riopaampa |
Woliiwat | Waraanta | Kotopaaküsii | Latakuunka |
Tü Ooro | Machaala | Esümeraatütaa | Esümeraatütaa |
Kalaapako | Puetta Pakeriisa Moreena | Impapuura | Ipaara |
Looja | Looja | Na Riio | Papaooya |
Manapii | Pottapieeja | Moroona Santiaaka | Maakas |
Naapa | Teena | Oreyaana | Puetta Püransiika Oreyaana |
Pasütaasa | Puuya | Pichiincha | Kiita |
Saanta Eleena | Santa Eleena | Saanta Rimiiku chaa Saachila | Saanta Rimiiku |
Sukumpiia | Jeketü Looja | Tunkuraawa | Amüpaata |
Samoora Chinchiipe | Samoora | Waaya | Wayakiirü |
Achiiki Ekuwatoorü
anaataa- Sumioüshe: 283.561 km²
- Jeraa Mma'ipakat sulü: 24 Mma'ipakat
- Jalasu: Ipunamüin sunain Ameerika Uuchimüin
- Sunuiki: Shiia alijunaiki siia tü sunuiki Wayuu Kusina
- Kepiaka sulü: 15.223.680 miyon (Juliia 2011 est.)
- Emioüja juyaawai: 1,419% (2011 est.)
- Jemeyulaa so'ü juyaa: 19,6 jemeyulaa/1.000 keiiaka'alü (2011 est.)
- Ouktaa juyaawai: 5,01 ouktaa/1.000 kepiiaka'alü (Juiiaa 2011 est.)
- Eitajakaa:
- Jemeyutpaa: 1,05 toolo(s)/jieyuu
- Joü kaa 15 juyaa: 1,04 toolo(s)/jieyuu
- 15-64 juyaa: 0,97 toolo(s)/jieyuu
- 65 juyaa siia maima: 0,92 toolo(s)/jieyuu
- Supushuwayale: 0,99 toolo(s)/jieyuu (2011 est.)