Amüchi

Amüchi (alijunaiki: múcura) Shia wanee sükorolo wayuu, ainjuushi süka pootchi, müsüka saa'in posu, süpülajanainjatü wuin, eesü eekai süpülain a'lakajawaa otta waneeirua süpüla anaaja wane kasa.

Amüchi ichaa walerü

Sukumajia wanee Amüchi

Tü amüchikalü atükünüsü jüka pootshi ishooutüsü asaajuushi chejee anooi. Tü atükatkalü amüchi jia wane laülaachon, atüjaasü jaa'u jukuwa'ipa tia aka pülasüin jia, nnojotsü asaajaanüin ne'e tü pootshikalü, kashajiasü jiitpai ishosü, akolojuna amüinrü tü wayuu koumainpa'akat ma'aka wakawaala jüma kepein jüpüla anashatainjatüin jukuwa'ipa jaainjia.

Tü amüchikalü aainjünüsü jüka ajapü,eesü jüpüla jukumajünün jiaakua mürülüiruayaasan wayuuirua ma'aka chira pütchipü'ükai otta jiaakua wayuu jiet, müleka jüchekünüin jüjünüin ajüjünüinjatü jüka wuliisha, pootshi eeishojuushi, cha'aya wuinpümüin ajuruttunusu jüka wuin jüpüla anachoinjatüin jaainjia, oosoojuna münüsia jüpüla ka'i.

Sukuwa'ipa namüin naa wayuukana

Wayuu sünain aja'itaa wuin

Nnojolüiwa'a süntüin alijuna wattajee wa'akamüin, paalainka eepü'üsü tü amüchika süpüla kasa supushuwa'a süpüla a'lakajawaa, aja'itaa wuin otta kasa anaka apüla shia, tü amüchikalü aapanüsü süpüla wuin otta müsia uujoluu sünain kasa wattasalii, ma'aka saa'in, ouutkajawaa, mi'iraa, ojutitiraa majayülü, alapajaa, asalijünaa.

Süchikua amüchi

Tu amüchika akumajünüsü süka potchi ishoulu sirualaa sünulia jotta süü ipa ipaü münüsü atükünüsü süka ajapaa ajünüsü palajana süpüla anainjatün sukumajia suulia tü süwalakajain achuntunusu sümüin tü mma ere'e shia joulun kachisesü wayuu laulayu sümüin suulia mojüin sukuaipa makasain turaa kepein.

Tü amüchika anasü süpüla ajaitiyee wuin mirukuje jotta anajaye süpüla samatüin shia.  esü süpüla ousinapa oujolü jotta chisoi nümüin chiraa apüsha wattain. etasü süpüla anajaye pitchushi.

(alijunaiki tinaja wayuu) sükorolo wayuu laülaayuu namaiwajana sünaajaya eküülü, ma'aka sain laüjalü, ishiruuna, ujot, otta musia wuin ainjünusü suka pootchi kanuliasü ipa'ü otta chuuja wanee pottchi sa'usu jalalashi; tü amuchikalü naashin na laülayuukana sukumala jiyeyu müitkala shia ka'ülijanain, akumajuushi sünainje cho'ujawa sümaiwa sukumajia tü amüchikat ale'eyajüsü shi'ipawaya shia'sa kettapa a'ajüsü suka pa'acha woyotüsú sa'ajia musia süyajünuin shiawase suka uliisha musia suchon ichi süpula ishoinjatuin shia keraapa.